Odpowiedzialność zawodowa lekarza.

Odpowiedzialność zawodowa lekarza.

Odpowiedzialność zawodowa i dyscyplinarna lekarza wynika z charakteru zawodu, który jest zawodem zaufania publicznego. Lekarze, w związku z popełnieniem błędu medycznego, mogą ponieść różne rodzaje odpowiedzialności: zawodową, cywilną, karną oraz dyscyplinarną.

Zasady odpowiedzialności zawodowej lekarzy zostały określone w ustawie z dnia 2 grudnia 2009 r. o izbach lekarskich (t.j. Dz.U. z 2021 r., poz. 1342). Odpowiedzialność ta dotyczy przewinień zawodowych, które obejmują naruszenie zasad etyki zawodowej, jak również przepisów związanych z wykonywaniem zawodu lekarza, w tym ustawy z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodzie lekarza i lekarza dentysty. Co istotne, do postawienia zarzutu w postępowaniu dyscyplinarnym nie jest konieczne jednoczesne naruszenie przepisów prawa i kodeksu etyki – wystarczy, że lekarz złamie jedną z tych norm.

Odpowiedzialność zawodowa lekarza nie wymaga również, aby doszło do faktycznej szkody u pacjenta. Naruszenie norm medycznych samo w sobie stanowi wystarczającą podstawę do wszczęcia postępowania dyscyplinarnego. Jednakże w przypadku popełnienia błędu medycznego, który spełnia szersze kryteria, lekarz może odpowiadać zarówno zawodowo, jak i cywilnie czy karnie, jeżeli jego działania spowodują poważne skutki zdrowotne dla pacjenta.

Odpowiedzialność zawodowa lekarzy obejmuje zatem szerokie spektrum przewinień, począwszy od niezgodnego z etyką zachowania, aż po bardziej poważne naruszenia, takie jak błędy w leczeniu czy diagnostyce.

Sprawy dotyczące odpowiedzialności zawodowej lekarzy rozpatrują okręgowe sądy lekarskie, a w drugiej instancji – Naczelny Sąd Lekarski. W przypadku prawomocnych orzeczeń wydanych przez Naczelny Sąd Lekarski istnieje możliwość wniesienia kasacji do Sądu Najwyższego.

Kary, które mogą zostać nałożone na lekarza przez sąd lekarski w ramach odpowiedzialności zawodowej, obejmują różnorodne sankcje, takie jak:

• upomnienie,
• nagana,
• kara pieniężna,
• zakaz pełnienia funkcji kierowniczych w jednostkach organizacyjnych ochrony zdrowia na okres od jednego roku do pięciu lat,
• ograniczenie zakresu czynności zawodowych lekarza na okres od sześciu miesięcy do dwóch lat,
• zawieszenie prawa wykonywania zawodu na okres od jednego roku do pięciu lat,
• pozbawienie prawa wykonywania zawodu.

Postępowanie dotyczące odpowiedzialności zawodowej lekarza może być prowadzone niezależnie od postępowania karnego czy dyscyplinarnego, które dotyczy tego samego czynu. Istotne jest także rozróżnienie odpowiedzialności zawodowej od odpowiedzialności dyscyplinarnej. Odpowiedzialność dyscyplinarna (nazywana również porządkową) regulowana jest przez przepisy Kodeksu pracy, w szczególności art. 108 i następne, i dotyczy lekarzy zatrudnionych na podstawie umowy o pracę. W przypadku niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków pracowniczych, lekarz ponosi odpowiedzialność wyłącznie dyscyplinarną, co dotyczy jedynie lekarzy będących pracownikami.

Odpowiedzialność karana lekarza.

Odpowiedzialność karna lekarzy za błędy medyczne jest jednym z najbardziej poważnych rodzajów odpowiedzialności, z jakimi mogą się spotkać przedstawiciele tej profesji. Z danych publikowanych przez Naczelną Izbę Lekarską wynika, że rocznie w polskich prokuraturach wszczynanych jest około 2 tysięcy spraw dotyczących błędów medycznych. Mimo to, stosunkowo niewielka liczba z tych spraw trafia na wokandę. W latach 2018-2021 akt oskarżenia został skierowany w 153 do 216 sprawach rocznie, a wyroki skazujące zapadały jeszcze rzadziej.

Lekarz, w wyniku popełnienia błędu medycznego, może zostać pociągnięty do odpowiedzialności karnej za przestępstwa związane z:

• narażeniem człowieka na niebezpieczeństwo utraty życia lub ciężkiego uszczerbku na zdrowiu,
• spowodowaniem ciężkiego uszczerbku na zdrowiu,
• spowodowaniem średniego lub lekkiego uszczerbku na zdrowiu.

Wszystkie te czyny są przestępstwami nieumyślnymi, co oznacza, że lekarz mógł działać bez złej woli, ale poprzez niedbalstwo lub lekkomyślność. W przypadku oskarżenia o narażenie pacjenta na niebezpieczeństwo utraty życia lub ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, konieczne jest spełnienie trzech przesłanek:

1. Stwierdzenie błędu medycznego – oznacza to, że należy ustalić, czy lekarz postępował zgodnie z aktualną wiedzą medyczną oraz obowiązującą praktyką lekarską.
2. Związek przyczynowo-skutkowy – między błędem medycznym a wystąpieniem zagrożenia dla życia pacjenta lub poważnego pogorszenia jego zdrowia.
3. Przypisanie czynu konkretnej osobie – ustalenie, że to konkretny lekarz jest odpowiedzialny za popełniony błąd.

Dodatkowo, decydujące znaczenie ma również to, czy lekarz sprawował opiekę nad pacjentem w danym momencie. Obowiązek ten może wpływać na wysokość kary orzeczonej przez sąd.